Ongewone mensen

Een tijdje geleden was ik in Nederland, alwaar ik tijdens een boekpresentatie aan de praat raakte met een man die zich voorbereidde om naar de hemel te gaan.

Dat doen er misschien meerderen op deze aarde, maar de voorbereidingen van de persoon in kwestie waren zeer concreet en bovendien onorthodox. Zo had hij bijvoorbeeld een rugzakje met spullen voor in de hemel en wist dat er maar een beperkt aantal plaatsen daarboven beschikbaar was (vijftien geloof ik, of misschien twintig), waardoor je dus wel heel erg je best moest doen hier op aarde. Ook wist hij al precies hoe de overgang naar de Andere Wereld zich zou afspelen: hij zou opeens verdwijnen en zijn kleding zouden als vodden op de grond achterblijven – de teletransportatie gebeurde blijkbaar naakt. (Hoe het dan met die rugzak zat, weet ik niet.)

Voor mij was er in principe geen plek meer in dit exclusieve plekje in het hiernamaals, maar wilde ik nog enige kans maken dan moest ik vooral geen lippenstift dragen. En mijn rokje kon eigenlijk ook niet.

Terwijl de beste man mij dit vertelde merkte ik dat de rest van het gezelschap dat ons omringde geruisloos afstand had genomen. En omdat bij mij het kwartje iets later was gevallen omdat ik er nog even vanuit was gegaan dat ik te maken had met iemand met een zeer levendige fantasie of een ongebruikelijk gevoel voor humor, was ik nu zijn enige gesprekspartner.

Wie de man kende op deze gelegenheid, en wat hij zocht? Waarschijnlijk niemand en niets. Maar terug in Parijs bleef de ontmoeting in mijn hoofd hangen en opeens besefte ik waarom: de ietwat vreemde man had ik toch niet zo snel op een boekpresentatie in Parijs tegen kunnen komen.

Nu moet ik eerlijk toegeven dat ik nog nooit op een boekpresentatie in Parijs ben geweest, maar hier is de fragiele mens – om maar een term te gebruiken voor iemand die een beetje gek is – meestal direct als zodanig herkenbaar is en zéker niet rondloopt op een “exclusieve” gelegenheid als een boekpresentatie – ook al kan in theorie iedereen de boekwinkel binnenlopen. De hemelvoorbereider zag er schoon en verzorgd uit, en dat zijn nu precies twee eigenschappen die over het algemeen ontbreken bij zijn Parijse tegenhangers.

Al sinds mijn aankomst vraag ik mij eigenlijk af waarom het zo gulle Franse sociale vangnet geen duidelijk plan kent voor mensen met een (onherstelbaar) mentaal probleem. Want men struikelt er hier bijna over: in de metro, maar ook thuis.

Iedereen in Parijs heeft wel een Vreemde Persoon die in z’n gebouw woont. Minstens één en met een beetje chance wel meer. En dan heb ik het niet over de ietwat excentrieke, vers gescheiden bovenbuurvrouw die nu eenmaal graag thuis met naaldhakken op de parketvloer rondloopt, ook al is dat voor de onderburen niet zo aangenaam. Nee, het gaat dan over een oudere vrouw met 28 katten, of zomaar een man die zich niet wast en wat al op de gang even hard stinkt als die 28 katten bij elkaar. (Niet verzonnen, ik beloof het u.)

In mijn vorige flat woonde ik onder iemand die ’s nachts niet veel sliep en zijn nachten graag rondwandelend en meubels schuivend doorbracht. Als ik zelf ook eens een slapeloze nacht had was er tenminste de geruststellende gedachte dat ik niet de enige was met dit leed en dat mijn leed wellicht nog best wel mee viel: ik heb nog nooit neigingen gehad om ’s nachts meubels rond te schuiven. Gezien het weinig isolerende plafond stelde ik me tevreden met het feit dat ik onder een persoon leefde zonder noemenswaardig sociaal leven (en vooral seksleven, durf ik er aan toe te voegen).

Mijn nachtwandelende buur leerde ik pas persoonlijk kennen toen ik op een ochtend wakker werd met regen in mijn keuken, afkomstig vanuit het plafond. De buurman bleek een klein en vriendelijk rond mannetje, aan wie ik uitlegde dat we duidelijk niet te maken hadden met een douchelek-kwestie maar met een continue toevoer aan wateroverlast vanuit zijn appartement. O, maar een douchelek kon niet, vertelde hij me, want een douche had hij niet. Een bad dan? opperde ik. Nee hoor, want zijn appartement was à l’ancienne, wat in deze context zonder badkamer betekende. En wassen deed hij dus in een wasruimte in het gebouw aan de andere kant van het hofje.

Dat rook je ook wel een beetje.

Na wat gekeuvel over het lek spraken we af dat we beiden het gebouwbeheer zouden bellen en toen ik zei dat ik er vandoor moest om naar werk te gaan, zei hij ‘werk’ op een manier die je de indruk gaf dat hij dat woord al een tijdje niet in de mond had genomen en waarover hij even moest nadenken wat dat concept ook al weer betekende.

Boven de bovenbuur woonde dan weer een stelletje alcoholici, wiens overlast gelukkig nooit tot mijn etage reikte, maar waarvan ik wel waarnam dat zij regelmatig uit frustratie door omringende buren werden uitgescholden. Politiebedreigingen ten spijt waren de dronkaards niet uit hun flat te branden want zij wisten zich beschermd door een antieke, extreem solide huurwet. Diezelfde huurwet zorgt er natuurlijk ook voor dat de nachtwandelaar, kattenmevrouw en stinkmeneer blijven wonen waar ze wonen.

Voor de ongelukkiger verwarde mensen die op één of andere manier niet gezegend zijn door de Franse huurwet is het leven een stuk harder. Deze mensen zijn oververtegenwoordigd in de metrogangen en behoren tot de dagelijkse routine van de forenzende Parijzenaar. Zwervers, ik schreef er al eens over. Een Parijzenaar ziet er een heleboel, en altijd maar een paar minuten. Men kan dan alleen maar gissen hoe de rest van hun leven er uit moet zien.

Naar het leven van de man uit de boekwinkel in Nederland kan ik ook maar gissen, maar in elk geval is het een plek waar hij zichzelf kan wassen en waar vanuit hij ook de weg naar de boekwinkel weet te vinden. Lijkt me een groot goed.